1898

Het is tweede nieuwjaarsdag en 'l’Art Moderne' viert zijn 18e verjaardag met een fraaie voorpagina.

In dit eerste nummer gaat het blad nog even in op de tentoonstelling van Leempoels bij Clarembaux en op pagina 6 krijgt die zowaar positieve kritiek van de anders zo strenge redactie.

02.01.1898   |   L’ART MODERNE

'Journal de Bruxelles' heeft het twee weken later over een tentoonstelling in Leuven. Dat is geen onbekend terrein voor Leempoels, die regelmatig wel een bezoekje bracht aan de familie van zijn vader en moeder die in de ruime omgeving woonden.

20.01.1898   |   JOURNAL DE BRUXELLES

Uit een bijna gelijkaardig artikel in 'le Vingtième Siècle' leren we dat Jef Leempoels op deze 'Salon van Leuven' zijn portret van Frans Schollaert - die in Leuven goed gekend was – tentoonstelde, naast zijn 'Jesus' en 'Sint-Jan' die ze allebei 'd’un sentiment très personnel' bestempelen.

Weggemoffeld op pagina 3 - tussen de boter, de aardappelen, en de eieren - staat deze scoop in 'het Handelsblad', dat blijkbaar een goede bron heeft bij het 'Staatsblad': Leempoels heeft zijn eerste onderscheiding op zak

11.02.1898   |   HET HANDELSBLAD

Een aantal andere kranten brengt dit nieuws pas een dag later. Ook 'Journal de Bruxelles' die verder nog weet te melden dat de benoemingen allemaal te maken hebben met de aanstaande 'Exposition Internationale de Bruxelles'. 

12.02.1898   |   JOURNAL DE BRUXELLES

Die benoemingen zijn blijkbaar groot nieuws, want de lange lijst van officieren en ridders verschijnt op 12, 13 en 14 februari eveneens in ‘Le Petit Bleu’, ‘Le Soir’, ‘Het Laatste Nieuws’, ‘Le Patriote’, ‘Le Vingtième Siècle’, ‘l’Indépendance Belge’ en ‘La Meuse’..

Naarmate de eeuwwisseling nadert, is de wildgroei aan kunstzinnige initiatieven blijkbaar groter.  In een vrij lang artikel in ‘La Réforme’ neemt Jules Du Jardin de groep ‘l’Aréopage du XXe siècle’ op de korrel. Een collectief dat zich – volgens l’Art moderne – tot dan toe enkel had laten opmerken door carnavaleske of filantropische feesten en bestond uit enkele jonge kunstenaars van ‘Le Sillop’ en ‘Pour l’Art’, in combine met een aantal ouderen uit ‘l’Observatoire’. Er was in Brussel dus niet alleen geen gebrek aan salons, maar vooral niet aan kunstenaars en aan strekkingen en aan groeperingen. 

11.04.1898   |  LA RÉFORME

Voor wie dacht dat Aréopage een foute schrijfwijze is van “aéropage”...  De Areopagus (Grieks: Ἄρειος πάγος / Áreios págos) is een heuvel in Athene, gewijd aan de god Ares, ten westen van de Akropolis, en gekozen als zetel van de raad en het hof van Athene, vermaard om zijn bekwaamheid, integriteit en wijsheid. Daarom noemt men die raad van wijzen zelf ook 'de Areopagus'. Wat je van zo'n raad kan verwachten is mooi afgebeeld in 'Phryne onthuld voor de Areopagus' van Jean-Léon Gérôme. 

Sander Pierron heeft een nieuw boek op de markt gebracht. Het heet 'Jours d’oubli. Notes sur la Zélande et la Flandre', uitgegeven door Mercure de France. Jef Leempoels heeft vrij snel een exemplaar gekocht (of gekregen?) en hij uit in onderstaande brief dan ook zijn bewondering voor de schrijfstijl van zijn vriend. 

15.04.1898   |   ZEVENDE BRIEF AAN SANDER PIERRON

Ter gelegenheid van het 50-jarig regeringsjubileum van keizer Frans Jozef I, is op 7 mei in Wenen een grote “Jubilaeums-Ausstellung” van start gegaan; geënt op het principe van de wereldtentoon-stellingen. Het primaire doel was de efficiëntie van handel en industrie en de technische vooruitgang tijdens het bewind van de keizer voor het voetlicht te brengen. 

Uiteraard hoort daar ook kunst bij en die tentoonstelling start al op 19 april in het Künstlerhaus. Jef Leempoels is aanwezig met twee werken:

Ruim een week op voorhand stellen kranten de kunstenaars voor aan hun lezers: ‘Deutsches Volksblatt’, ‘Das Vaterland’, ‘Wiener Zeitung’, ‘Neue Freie Presse’, ‘Reichspost’, … en geen van hen schuwt de superlatieven. 

19.04.1898   |   DEUTSCHES VOLKSBLATT

 20.04.1898   |   WIENER ZEITUNG

Eenmaal de tentoonstelling op gang is, verschijnen uitgebreide impressies in de ‘Feuilletons’ van de meest toonaangevende kranten. Hieronder uittreksels uit de berichten van Emil Schäffer in de ‘Neue Freie Presse’, die (vooral) de Amerikanen een gebrek aan inleving aanwrijft; van ‘Plein-air’ in de ‘Wiener Sonn- und Montags-Zeitung’ en van de man die met ‘Mz’ tekent in de ‘Montags-Zeitung’. Die laatste stelt het mystieke ‘Destin et l’Humanité’ van Leempoels tegenover het realistische ‘La Course au Bonheur’ van Georges Rochegrosse. 

30.04.1898   |   NEUE FREIE PRESSE

16.05.1898   |   WIENER SONN- UND MONTAGS-ZEITUNG

 13.06.1898   |   MONTAGS-ZEITUNG

Georges Rochegrosse (1859-1938)

 La Course à la Bonheur / Pursuit of Happiness / Das Ringen um das Glück / Het Streven naar Geluk

(online ingekleurde versie op basis van een sepia print)

Rochegrosse werd geboren in Versailles en studeerde in Parijs bij Jules Lefebvre en Gustave Boulanger. Zijn thema's zijn meestal historisch. Oriëntalisme en mysticisme zijn nooit veraf in zijn monumentale doeken in een emotioneel-realistische stijl. In zijn beginperiode schildert Rochegrosse voor die tijd ronduit gruwelijke onderwerpen, waarbij hij het detail en het bloed niet schuwt, zoals 'Andromaque' en 'Vitellius'.

En wat te denken van de fantasie van de recensent van de ‘Arbeiter Zeitung’? Hij heeft het over ‘Amitié/Freundschaft’ en vermoedt dat de handen in ‘Destin et l’Humanité’ voor Leempoels slechts een voorstudie waren om de handen van deze twee figuren op doek te zetten. 

30.06.1898   |   ARBEITER ZEITUNG

We sluiten het hoofdstuk Wenen af met een interessant stukje uit het 'Wiener Salonblatt'.  De schrijver, J.R. Lieberwein, heeft in 'Le Destin en l’Humanité' een aantal details opgemerkt, die andere recensenten tot nu toe (nog) niet gezien hebben. 

16.07.1898   |   WIENER SALONBLATT

Intussen is Leempoels ook aanwezig op de 'Exposition Nationale des Beaux-Arts' aan de Champ-de-Mars in Parijs, waar de Franse critici (nog altijd) niet echt warmlopen van zijn creaties 'l’Initiation' en 'Enigme'. 'Les Eplorés' daarentegen krijgt wel een warm onthaal. 

Paul Heusy mag in 'le Radical' de spits afbijten; hij ziet in Leempoels een artist met groot potentieel. 

01.05.1898   |   LE RADICAL

‘Valensol’, de recensent van ‘Le Petit Parisien’ klasseert Leempoels als ‘mystique’ en vindt zijn werken toch wat plat. 

01.05.1898   |   LE PETIT PARISIEN

14.05.1898   |   LA GAZETTE

Hyppolite-Victor Vicomte Denéchère, opgeleid door de Jezuïeten, start in 1895 het conservatieve 'la Croisade française', een tweewekelijkse revue met als doel 'de verspreiding van populaire lectuur en de groepering van de Franse commercanten tegen de kosmopolitische concurrentie.'

Hun kunstcriticus, V.B., is ook naar de Champ de Mars geweest, al blijkt dat niet uit de titel van zijn stuk. 

15.05.1898   |   LA CROISADE FRANÇAISE

Het enige schilderij dat, naast dat van Jef Leempoels, genade vindt in de ogen van V.B. is “la Cène” van Joseph Aubert.

Het origineel hangt in de Notre-Dame-des-Champs (Paris VIe), en afbeeldingen van dit werk sierden in Frankrijk jarenlang koekjesdozen en kalenders.

Na de dood van Aubert in 1924 kende het werk een heuse revival als gravure die – netjes ingekaderd – een gewaardeerd geschenk was voor duizenden communicanten en vormelingen.

In ‘Rivista d’Italia’ vraagt Ugo Fleres zich af waarom schilders altijd idiote titels verzinnen, zoals ‘Sfinks’ en ‘Chimera’. Hij ergert zich specifiek aan Leempoels’ ‘platte, met koffie en melk en asse’ geschilderde ‘Enigma’. 

15.05.1898   |   RIVISTA D’ITALIA

 Marc Legrand in “l’Art méridional” is een man van oneliners: hij gunt ieder werk een commentaar van 10 tot 20 woorden, maar heeft onverwacht iets meer plaats voorbehouden voor Leempoels (en dat zelfs zonder de titel te vermelden).

27.05.1898   |   L’ART MÉRIDIONAL

02.06.1898   |   LA RÉPUBLIQUE FRANÇAISE

Diezelfde dag geeft Philippe Malpy zijn mening over 'l’Initiation' in 'Journal des Artistes' Afgezien van het feit dat hij – zoals de Fransen wel vaker overkomt – België en Holland met elkaar verwart, lijkt hij vrij ingenomen met het werk. 

02.06.1898   |   JOURNAL DES ARTISTES

Camille Le Senne van 'le Ménestrel' heeft het over twee symbolisten die hem opgevallen zijn. 

19.06.1898   |   LE MÉNESTREL

Bernard-Joseph Artigue wordt tot de post- of neo-impressionisten gerekend. Zijn 'La Sainte Table' behoort tot zijn bekendere werken, al is niet officieel bekend waar het zich momenteel bevindt. Een studie in potlood voor dat werk werd enige tijd geleden op een veiling in Italië aangeboden.

      “Portrait de fillette” en “Nature morte au vase de fleur”                                   studie voor "la Sainte Table"

In het Londense 'Magazine of Arts' gaat het over de opbouw van 'l’Initiation'... 

25.06.1898   |   THE MAGAZINE OF ART

In 'the American Architect' krijgen zowel Frédéric als Leempoels een onvoldoende. 

02.07.1898   |   THE AMERICAN ARCHITECT AND ARCHITECTURE

Alleen 'The Studio' is iets welwillender in zijn commentaren. En het blad drukt 'Les Éplorés' zelfs af in een goede z/w kwaliteit.

07.07.1898   |   THE STUDIO

 02.07.1898   |   DRESDNER JOURNAL

 Gelijktijdig met de Parijse salon loopt in de ‘Palau de Belles Arts’ in Barcelona van 23 april tot 10 juli de ‘IV Exposició de Belles Arts’ waar Jef Leempoels zijn ‘Après l’école’ voorstelt en te koop aanbiedt voor 6500 pesetas *

*Opnieuw voor de liefhebbers: de website www.measuringworth.com geeft de onderstaande commentaar voor het omrekenen van de waarde van 6.500 pesetas naar hedendaagse euro.

Het ‘Museu Nacional d’Art de Catalunya’ in Barcelona bewaart een mooie collectie documenten i.v.m. deze tentoonstelling, waaronder een erediploma, uitgereikt door de Beloningsjury (Jurado de Recompensas) en een toegangskaart voor studenten (enkel geldig op feestdagen van 9 tot 12).

In datzelfde najaar zijn er nog diverse salons in het binnen- en buitenland – Krefeld, Namen, Charleroi, Antwerpen, Brussel... waar Jef Leempoels telkens van de partij is. In juli staat München op het programma en de beide werken die hij instuurde, staan netjes afgebeeld in de catalogus. 

 De poster voor de Münchener Secession, van de hand van Franz von Stuck, werd 3 opeenvolgende jaren gebruikt: 1898-1900.

Dr. Karl Voll bespreekt de tentoonstelling in ‘Die Kunst für Alle’. Hij is niet echt opgetogen over de Belgische inzendingen van o.a. Khnopff en Laermans. Leempoels kan helemaal niet op zijn begrip rekenen. Al was dat van Voll wel te verwachten. 

25.07.1898   |   DIE KUNST FÜR ALLE

 G. Kentzner die voor de 'Münchner neueste Nachrichten’ bericht, ondersteunt de mening van Karl Voll. 

17.09.1898   |   MÜNCHNER NEUESTE NACHRICHTEN

In België lijkt het nog allemaal ‘peis en vree’ als Namen de spits afbijt met de triënnale ‘Salon des Beaux-Arts de Namur’ waar Jef Leempoels met drie werken vertegenwoordigd is. 

29.07.1898   |   JOURNAL DE BRUXELLES

De journalist van ‘Journal de Bruxelles’ laat uitschijnen alsof ‘Dame à l’éventail’ al jaren in het circuit meedraait, maar in realiteit is het werk van 1896. Hij kan het dus in 1897 wel eens ergens gezien hebben, maar dat het op ‘toutes les expositions’ present was, is sterk overdreven. Hij heeft mogelijk een gelijkaardig werk gezien, maar dan niet van Leempoels. 

'Dame à l'éventail' of 'Dame met waaier’ (a.k.a. 'Een dag op de paardenrennen') behoort tot een uitgebreide reeks Europese werken die in de jaren ’80 en ’90 van vorige eeuw met volle containers naar de VS verscheept werden, waar gekende galerijen en veilinghuizen topprijzen vroegen (én kregen) voor werken uit de Franse, Belgische en Hollandse scholen van de periode 1880-1920.

Het werk werd aangeboden bij ‘Sotheby’s’ in New York in 1993 en nog eens in 1995, waar het 8.625 $ opbracht. De laatst bekende verkoop was in 2014 bij ‘Doyle’s’, ook in New York.

Intussen trekt het - zo goed als - voltallige kunstenaarskorps richting Duitsland, waar de Vlaamse kunstenaars in de bovenste lade liggen, want ze krijgen in Krefeld hun eigen tentoonstelling. Jef Leempoels is hier vertegenwoordigd met twee werken, ‘Jeune fille’ en ‘le Garçon de l’atelier’ die in de catalogus op een wat aparte manier vertaald worden.

In het ‘Geldern’sches Wochenblatt’ verschijnt op 15 juli het onderstaand stukje. 

15.07.1898   |   GELDERN’SCHES WOCHENBLATT

De volgende dagen verschijnt krek hetzelfde artikel in ondermeer de ‘Bonner Volkszeitung’, het ‘Dortmunder Tageblatt’, het ‘Düsseldorfer Volksblatt’, de ‘Essener Volks-Zeitung’, de ‘General Anzeiger für Duisburg und Umgegend’, de ‘Gladbacher Merkur’, de ‘Gladbecker Zeitung’, de ‘Heinzberger Volkszeitung’, de ‘Honnefer Volkszeitung’, de ‘Kempener Zeitung’, het ‘Kevelaerer Volksblatt’, de ‘Köln-Bergheimer Zeitung’, de ‘Mayener Volkszeitung’, de ‘Münsterischer Anzeiger’, de ‘Rheinische Volksstimme’, het ‘Sauerländische Volksblatt’, de ‘Täglicher Anzeiger’, de ‘Viersener Volkszeitung’, de ‘Westdeutsche Volkszeitung’, de ‘Wittener Volks-Zeitung’, en tenslotte ook de ‘Zülpicher Zeitung’.

 Als we al die plaatsnamen even op de kaart van het toenmalige Duitse Keizerrijk uitzetten, merken we dat bijna elke Duitser in de Rheinprovinz en in Westfalen op de hoogte moet geweest zijn van het evenement. Geen wonder dat de ‘kunstzinnige arbeid van de Vlaamse stamgenoten’ zo goed bekend was bij onze oosterburen.

Het is intussen hoogzomer, maar de 'Salon van Antwerpen' opent halfweg augustus onder dreigende wolken... de bevoegde minister – nog altijd Dendermondenaar Léon De Bruyn – die de salon plechtig moest openen, is niet komen opdagen! En zelfs het publiek schijnt stilaan wat minder warm te lopen voor de zoveelste biënnale of triënnale. De reden is vrij simpel: overal zijn het dezelfde kunstenaars en dezelfde werken. Het scherp is van de snee en zelfs de meest doorwinterde recensenten kampen stilaan met een begin van najaarsvermoeidheid en beaux-arts-indigestie.  

15.08.1898   |   JOURNAL DE BRUXELLES

In Berlijn verschijnt de ‘Norddeutschen Allgemeinen Zeitung’ die in een bijlage van dinsdag 30 augustus een lang artikel over de tentoonstelling in Antwerpen brengt. Daarin komt ook Leempoels kort aan bod. 

30.08.1898   |   NORDDEUTSCHEN ALLGEMEINEN ZEITUNG

 Dat de sfeer er in het najaar absoluut niet op verbeterde, blijkt uit het onderstaande artikel van A. De Ticheler in de ‘Dietsche Warande’ (p. 500-502). De man maakt een scherpe – en wellicht ook accurate – analyse van de malaise in tentoonstellingsland en geeft en passant een paar artiesten, waaronder Jef Leempoels, een veeg uit de pan om zijn standpunt kracht bij te zetten.

Nog wat later op het jaar blikt ‘De Violier’ (Orgaan der Antwerpsche Rederijkerskamer) nog even terug op de voorbije Salon. Het stukje is van Edmond van Offel, zelf een verdienstelijk kunstenaar en bekend als tekenaar/illustrator van educatieve schoolplaten. Hij loopt ook niet meteen warm voor de werklieden van Leempoels. 

05.11.1898   |   DE VIOLIER

Jef Leempoels was in Antwerpen aanwezig met twee werken. Merk op dat het werk op dat ogenblik nog ‘Ouvriers se rendant au travail’ heet. Jef Leempoels zal later – omwille van de minder goede kritieken? - de achtergrond aanpassen en het werk herdopen tot ‘Ouvriers revenant du travail’.

Iemand zal zijn aandacht gevestigd hebben op de natuurlijke ingesteldheid van mensen om een beweging naar rechts als 'vertrekkend' te zien, en een beweging van rechts naar links als 'terugkerend'.

De precieze omzwervingen van dit werk zijn onbekend, maar net als ‘Dame à l’éventail’ is het aan het eind van de vorige eeuw in de VS terecht gekomen. 

In 2010 hing het in de ‘Papillon Gallery’ in Los Angeles. Op de foto hierboven is het rechts bovenaan te herkennen, deels verborgen door het beeld op de voorgrond.

Bij navraag bleek er een prijskaartje van $24.500 aan te hangen. Zoals gezegd: Europese kunst van eind 19e eeuw was op dat ogenblik vrij populair in de Verenigde Staten. En ze verkochten waarschijnlijk vrij vlot; de catalogus van de galerij bevat vandaag vooral werken uit de jaren’50 en ’60 van vorige eeuw.

In 2023 en 2024 verscheen het werk dan plots tweemaal op veilingen in Florida met een schatting die een flink stuk lager lag: 3000-4000$. Wat op iets meer dan 10 jaar tijd zo’n waardevermindering veroorzaakte is niet meteen duidelijk…

Beide veilingen vermelden als provenance ‘uit de collectie van Charles en Nancy Parrish’. Dankzij het boek ‘The Art of Collecting: An Intimate Tour Inside Private Art Collections’ van Diane McManus Jensen weten we dat de Parrish gepassioneerde verzamelaars zijn.

Vermoedelijk hing het in hun zomerresidentie op Martha’s Vineyard. Of in hun winterverblijf in Sarasota, Florida, waar de arbeiders dan gezelschap hadden van de personages in ‘Dans la rue’. (links op de foto)

Ook 100 jaar later blijft Jef Leempoels in de VS dus in gegoede kringen verkeren… Nancy Parrish is de oprichter van 'Protect Our Defenders' de Amerikaanse nationale organisatie die zich inzet om een einde te maken aan seksueel geweld en raciale ongelijkheid in het leger en de verstrekkende gevolgen daarvan voor de maatschappij.

 Aan de overkant van het Kanaal, in Londen, houdt ‘The Continental Gallery’ in Bond Street elk jaar een tentoonstelling van werken die in de smaak vielen op de twee Parijse salons. Dat het continentaal enthousiasme niet meteen succes in het Koninkrijk verzekert, blijkt uit deze berichten uit de Britse pers.

30.07.1898   |   THE GLASGOW HERALD

20.08.1898   |   ILLUSTRATED LONDON NEWS

Op maandag 3 en dinsdag 4 oktober is er een grote veiling bij Galerie H.L. Neumann in München. Meer dan 400 werken gaan onder de hamer, waaronder twee van Jef Leempoels. De catalogus vermeldt niet van waar de werken komen, maar uit het memorandum weten we dat ze allebei in 1895 geschilderd werden. De eerste koper heeft er dus niet echt lang van genoten.

Leempoels krijgt in eigen land stilaan de erkenning die hij nastreeft; eind 1898 dragen zijn collega’s hem officieel voor als lid van de Cercle Artistique. 

11.10.1898   |   LE PEUPLE

Om het jaar af te sluiten, even een blik op een andere kant van Jef Leempoels... een beetje buiten de lijntjes kleuren en dingen ontwerpen die je niet meteen van zo’n ‘ernstig’ artiest verwacht. In dit geval de voorpagina die het programma voor een schermwedstrijd siert. Mogelijk was schermen een van zijn guilty pleasures? Het was vrij populair in Brusselse kringen en – niet te vergeten – de Belgische schermers haalden in de beginjaren van de moderne Olympische Spelen 10 medailles (3x goud, 3x zilver, 4x brons) 

18.10.1898   |   JOURNAL DE BRUXELLES

Louis Laborderie, een Fransman uit Calais en opponent van Delhaise op dit schermgala, had alvast iets met Leempoels gemeen: ze maken allebei gretig gebruik van hun onderscheidingen om hun kwaliteiten aan te prijzen.